Is een prikklok vereist op de werkplek?

Gepubliceerd op
27/11/2023
Is een prikklok vereist op de werkplek?

Elke werkgever is wettelijk verantwoordelijk voor het bijhouden van de gewerkte uren van werknemers. Hoewel bedrijven uit verschillende methoden kunnen kiezen, blijven prikklokken een van de meest betrouwbare oplossingen. Maar is het installeren van een prikklok verplicht? Laten we de wettelijke vereisten en de voordelen van het gebruik van een prikklok in combinatie met personeelsbeheersoftware bekijken.

De wettelijke vereiste om gewerkte uren bij te houden

Ongeacht de bedrijfsgrootte moeten werkgevers de daadwerkelijke gewerkte uren van hun werknemers registreren en bijhouden. Dit is een wettelijke verplichting, geen keuze.

Waarom gewerkte uren van werknemers bijhouden?

Werkgevers moeten ervoor zorgen dat werknemers het contractueel overeengekomen aantal uren werken en wettelijke limieten respecteren. Nauwkeurige tijdregistratie helpt ook bij:

  • Het naleven van wettelijke en contractuele verplichtingen te verifiëren.
  • Het berekenen van rusttijden, overuren en extra uren.
  • Zorgen voor een nauwkeurige loonadministratie op basis van daadwerkelijk gewerkte uren.
  • Voorbereiden op arbeidsinspecties en mogelijke geschillen.

Wie moet zijn uren laten bijhouden?

Alle werknemers vallen onder deze vereiste, ongeacht:

  • Soort arbeidsovereenkomst (CDI, CDD, tijdelijk).
  • Werkrooster (voltijds, deeltijds, flexibele uren).
  • Rol (inclusief managers tenzij onder specifieke overeenkomsten).

Slechts twee sectoren zijn vrijgesteld van deze vereiste:

  • Landbouw.
  • Wegtransport, dat zijn eigen traceerregelingen volgt.

Opties voor tijdregistratie voor werkgevers

Werkgevers hebben verschillende opties om gewerkte uren te documenteren:

  • Papieren tijdkaarten.
  • Spreadsheets (Excel of vergelijkbaar).
  • Prikklokken (op basis van badges).
  • Biometrische apparaten (onder strikte voorwaarden).

Sommige oudere methoden, zoals papieren tijdkaarten, worden tegenwoordig zelden gebruikt vanwege het risico op fouten en gebrek aan betrouwbaarheid.
Biometrische oplossingen, zoals vingerafdrukscanners, zijn streng gereguleerd. In Frankrijk verbiedt de CNIL het gebruik ervan uitsluitend voor het bijhouden van gewerkte uren, omdat dit als disproportioneel wordt beschouwd ten opzichte van het doel.

Is een prikklok wettelijk verplicht?

Hoewel werkgevers verplicht zijn om gewerkte uren bij te houden, is er geen specifieke methode wettelijk opgelegd. Dit betekent dat prikklokken niet verplicht zijn, maar ze zijn vaak de voorkeursoplossing vanwege hun betrouwbaarheid en gebruiksgemak.

Deze flexibiliteit zou echter in de toekomst kunnen veranderen.
Op 14 mei 2019 oordeelde het Europees Hof van Justitie dat alleen een betrouwbaar tijdregistratiesysteem de rechten van werknemers op correcte werkuren en rusttijden volledig kan garanderen. Deze beslissing zou uiteindelijk kunnen leiden tot veranderingen in de Franse arbeidswetgeving, waardoor prikklokken (of vergelijkbare geautomatiseerde systemen) in de toekomst verplicht worden.

Waarom veel bedrijven toch voor prikklokken kiezen

Zelfs als prikklokken niet wettelijk vereist zijn, gebruiken veel bedrijven ze omdat ze aanzienlijke voordelen bieden, vooral in combinatie met planningssoftware:

  • Nauwkeurige, automatische gegevensverzameling, waardoor menselijke fouten worden verminderd.
  • Vereenvoudigde loonverwerking met directe gegevensoverdracht.
  • Precieze berekeningen van overuren en rusttijden.
  • Wettelijk sluitend bewijs van gewerkte uren, waardoor geschillen worden verminderd.
  • Duidelijke, consistente gegevens voor arbeidsinspecties.

Nalevingsregels bij het installeren van een prikklok

Als een werkgever ervoor kiest om een prikklok te installeren, moeten ze vier belangrijke regels respecteren:

  1. Het systeem moet betrouwbaar en manipulatiebestendig zijn.
  2. De voorkeursmethode is tracking op basis van badges (biometrie is beperkt tot bepaalde hoogbeveiligde omgevingen).
  3. Gegevens moeten toegankelijk zijn voor arbeidsinspecteurs.
  4. Werknemers moeten hun eigen tijdregistraties kunnen inzien (maandelijkse overzichten worden vaak door beide partijen ondertekend).

Verplichtingen van de werkgever vóór installatie

Het installeren van een prikklok brengt wettelijke verplichtingen met zich mee:

  • Overleg met werknemersvertegenwoordigers (CSE, ondernemingsraad).
  • De bedoeling en redenen voor het installeren van het systeem uitleggen.
  • Alle werknemers van tevoren op de hoogte stellen, met uitleg over:
    • Het wettelijke kader.
    • Gegevensbewaarperiodes.
    • Rechten van werknemers.

Bescherming van werknemersgegevens

Het prikkloksysteem moet volledig AVG-conform zijn. Dit betekent:

  • Gegevens moeten veilig worden opgeslagen.
  • Toegang moet beperkt zijn tot bevoegd personeel.
  • Werknemers moeten het recht hebben om hun gegevens in te zien en te corrigeren indien nodig.

Rechten van werknemers bij gebruik van een prikklok

Werknemers kunnen niet weigeren om in/uit te klokken als het systeem voldoet aan arbeidswetten en gegevensbeschermingsregels. Ze kunnen echter:

  • Systemen aanvechten die hun rechten schenden (bijv. illegale biometrische tracking).
  • Correcties aanvragen als er fouten optreden.
  • Klachten indienen als ze vinden dat hun privacy wordt geschonden.

Als een werknemer vergeet in te klokken, kunnen lonen niet automatisch worden ingehouden. De werkgever kan echter verzoeken dat de werknemer het record corrigeert. In geval van een geschil kan de zaak worden voorgelegd aan de arbeidsrechtbank, waar de bewijslast bij de werkgever ligt.